Theo thống kê của Opta, chỉ có 11,5% số bàn thắng tại Premier League mùa trước được ghi từ ngoài vòng cấm. Đây là con số thấp nhất kể từ khi giải đấu này được thành lập vào năm 1992.
Đó không phải là một sự kiện bất thường. Đã có những biến động trong hai thập kỷ qua, nhưng xu hướng chung là tỷ lệ các bàn thắng từ xa đang giảm. Nhiều người đã đặt câu hỏi về nguyên nhân của hiện tượng này. Một số người cho rằng dữ liệu đã tác động đến cách chơi của các đội bóng.
Dữ liệu không phải vấn đề
Tuy nhiên, việc đánh giá chính xác tác động của dữ liệu là rất khó, bởi các câu lạc bộ thường cố gắng che giấu những lợi thế mà họ có được từ việc phân tích dữ liệu.
Nhà phân tích chiến thuật Michael Cox đã đưa ra một lập luận thú vị rằng, mặc dù dữ liệu có thể ảnh hưởng đến một số khía cạnh của bóng đá, nhưng nó không phải là yếu tố chính quyết định cách chơi trong bóng đá hiện đại.
Tỷ lệ các cú sút xa đã giảm khoảng 1/4 tại Premier League trong thập kỷ qua. Vì vậy, có lẽ đúng là các cầu thủ hiện đã nhận thức được chỉ số bàn thắng kỳ vọng (xG) của việc sút từ các vị trí nhất định và điều chỉnh lại cách chơi của mình. Nhưng cũng có những yếu tố đáng chú ý khác.
Đầu tiên, có 143 bàn thắng được ghi từ ngoài vòng cấm vào mùa giải trước, so với 145 bàn thắng của mùa giải 2022-23 và 144 bàn thắng của mùa giải 2021-22. Trong hai mùa giải trước đó nữa, số bàn thắng ngoài vòng cấm lần lượt là 122 và 125. Về mặt thống kê, số lượng bàn thắng từ xa thực chất không giảm mạnh, thay vào đó, các bàn thắng từ trong vòng cấm đang tăng lên. Điều đó dẫn đến việc tỷ lệ các bàn thắng từ xa thay đổi và nó cho chúng ta thấy một bức tranh phức tạp hơn.
Từ đó, một yếu tố dẫn đến việc tỷ lệ các bàn thắng từ ngoài vòng cấm giảm có thể là do sự thay đổi trong chiến thuật của các đội bóng. Nhiều đội bóng hiện nay chơi phòng ngự chặt chẽ hơn và tập trung vào tấn công trung lộ. Điều này khiến việc ghi bàn từ xa trở nên khó khăn hơn.
Hiện tượng này bắt đầu xuất hiện vào năm 2008, cũng là lúc HLV Pep Guardiola bắt đầu tiếp quản Barcelona. Ông là người có tầm ảnh hưởng rất lớn và đã tác động trực tiếp đến hai HLV trưởng của hai CLB hàng đầu Premier League là Mikel Arteta và Enzo Maresca. Ông cũng là người đi đầu trong một phong trào “triết học bóng đá” bắt đầu tại Ajax vào cuối những năm 1960 và có ít nhất nửa tá HLV khác của Premier League đi theo phong trào này.
Nhưng không chỉ vậy, Guardiola còn tạo ảnh hưởng gián tiếp. Khi xem một trận đấu không thuộc các giải đấu hàng đầu, nhiều người cũng nhận ra việc các đội bóng bây giờ thường triển khai bóng từ phía sau. Các pha phất bóng từ khung thành đang dần chuyển thành những đường chuyền ngắn lên phía trên. Đây là ảnh hưởng chiến thuật mà chiến lược gia người Tây Ban Nha đem lại.
Ảnh hưởng của các HLV hàng đầu
Tuy nhiên, Guardiola có một mình thay đổi việc các bàn thắng ngoài vòng cấm địa đang trở nên ít hơn hay không? Các HLV ở giải hạng 8 và 9 của bóng đá Anh liệu có thể học hỏi ông? Và nếu Guardiola là lý do cho sự thay đổi thì tại sao nó lại diễn ra nhanh như vậy? Làm thế nào ông có thể tạo ảnh hưởng lớn như thế trong mùa giải đầu tiên làm HLV?
Câu trả lời là Guardiola có thể, và ông đã làm được. Những thành công đã chứng minh phương pháp của Guardiola rất đúng đắn và chắc chắn có những HLV ở hạng dưới đã lấy cảm hứng từ ông. Bên cạnh đó, không thể không nhắc tới yếu tố môi trường. Khi Guardiola trở thành HLV Barcelona, các điều kiện đã chín muồi để phong cách của ông thành công. Sân cỏ, trái bóng và các thiết bị đều ở mức độ hoàn hảo để tạo điều kiện cho lối chơi kiểm soát chặt chẽ. Những thay đổi về luật việt vị cũng mở rộng không gian và việc trấn áp những pha vào bóng gây đe dọa cũng khiến các đội bóng khó bắt nạt những cầu thủ nhỏ con giàu tốc độ và kỹ thuật.
Guardiola đã tận dụng tối đa điều đó và kết tinh trong tâm trí nhiều người về những gì lối đá của ông có thể đạt được. Các đội bóng ngày nay đang di chuyển nhiều hơn, chuyền nhiều hơn và sút ít hơn. Nếu Guardiola không tồn tại, bóng đá có thể không đi theo hướng như vậy.
HLV 53 tuổi đã tạo nên một cuộc cách mạng thực sự. Dữ liệu, nhận thực của sự hiệu quả có lẽ đang tạo ra sự khác biệt trong thời điểm các cầu thủ sút bóng. Nhưng đồng thời, nó cũng phản ánh cách chơi của họ và điều này bị chi phối bởi vô số yếu tố, môi trường và chiến thuật. Ít có mối quan hệ nào trong bóng đá là một chiều và hầu như mọi thứ đều có sự kết nối.
Trung Phạm